Ten interesujący dwupak otwiera zbiór opowiadań. Znajdują się tu utwory naprawdę różnorodne, fantasy, science fiction i różne pośrednie dziwolągi trudne do zaklasyfikowania. Podobało mi się zwłaszcza „Zombie Mathusiana” łączące motyw doktora Frankensteina z intrygami szpiegowskimi rodem z powieści Roberta Ludluma, a na dodatek zaskakujące błyskotliwym zakończeniem. Równie ciekawy jest intertekstualny „Jasny poranek”, w którym autor prowadzi szalenie zabawną, nieco metaliteracką grę z czytelnikiem odznaczając się przy tym dużymi pokładami autoironii. Z opowiadań science fiction warto wspomnieć o „Dalekiej oazie” przedstawiającej w intrygujący, lecz mocno uproszczony sposób, możliwość sterowania doborem naturalnym dla osiągnięcia własnych celów, a także fakt, że często nie wychodzi nam to na zdrowie. Trochę śmieszna, trochę tragiczna historia.

Jednak są w zbiorze także opowiadania, które do mnie zupełnie nie trafiły, tak jak na przykład pozbawiona puenty „Kobieta, która liczy swoje oddechy” czy absolutnie dziwna i niezrozumiała „Pansolapia”. Jest też kilka utworów dość przeciętnych, ale zestaw jest na tyle zróżnicowany, że prawie każdy powinien znaleźć coś dla siebie, co jest niewątpliwą zaletą „Asystentki…”. Dodatkowo każde opowiadanie wieńczy krótki komentarz autorski, swoiste posłowie, z którego dowiedzieć się można różnych ciekawostek odnośnie jego powstania, zawartych elementów biograficznych, niekiedy proponowaną interpretację.

Jednak opowiadania opowiadaniami, a dla mnie i tak najważniejsza jest zawsze powieść. „Portret pani Charbuque” opowiada o wziętym malarzu, który otrzymuje nietypowe zlecenie – ma namalować portret kobiety wyłącznie na podstawie jej opowieści, nie widząc jej ani przez chwilę. Początkowo, oczywiście bohater stuka się w głowę, jednak znaczna suma pieniędzy i chęć ucieczki od miałkich prac portretowania możnych tego świata skłania go do podjęcia wyzwania.

Pod wieloma względami „Portret…” przypomina „Drooda” Dana Simmonsa. Choć miejsca akcji rozdziela Atlantyk, to ich czas jest bardzo zbliżony. W obu przypadkach mamy do czynienia ze specyficznym środowiskiem twórców, acz różnych profesji. I jedną i drugą powieść ciężko jednoznacznie przyporządkować do fantastyki, obie bowiem lawirują na granicy kryminału i grozy, dzięki czemu odznaczają się charakterystycznym rysem, klimatem niesamowitości, który o fantastykę się ociera, lecz tak subtelnie, że nadprzyrodzoność sytuacji jest mocno dyskusyjna i zależna od kąta pod którym się spogląda.

Bowiem o fantastyczności bądź jej braku świadczy postać tytułowej pani Charbuque. Wszystko zależy od tego, czy uznamy ją tylko za ekscentryczną introwertyczkę, ukrywającą się przed całym światem, oszustkę zarabiającą na życie fałszywi wróżbami, czy też autentyczną wyrocznię obdarzoną nadnaturalnymi zdolnościami, a przy tym swego rodzaju wampirzycę wysysającą moce twórcze z usiłujących namalować ją artystów, czym prowadzi ich do upadku i szaleństwa. Jest nadprzyrodzonym starożytnym złem czy tylko zwyczajnie szalona jak Kapelusznik?

Jedno jest pewne – Uczta Wyobraźnia dorobiła się kolejnej bardzo dobrej pozycji. Jeffrey Ford dobitnie pokazuje, że jest wszechstronnym pisarzem odnajdującym się doskonale w wielu różnych konwencjach.

Korekta: Maja Borawska

Autor: Jeffrey Ford

Tytuł: Portret pani Charbuque. Asystentka pisarza fantasy

Data wydania: styczeń 2013

Wydawnictwo: MAG

Pozostałe dane: tłumaczenie: Robert Waliś

tytuł oryginału: The Portrait of Mrs. Charbuque. The Fantasy Writer's Assistant

seria/cykl wydawniczy: Uczta Wyobraźni

ISBN: 978-83-7480-286-4

liczba stron: 528