Recenzował: Damian Drabik

Nikt, kto interesuje się szerzej klasyczną literaturą grozy, nie przejdzie obojętnie obok takich nazwisk jak Poe, Hoffmann czy Meyrink. Z twórczością tego ostatniego, znanego m.in. z „Nocy Walpurgii”, możemy ponownie zapoznać się za sprawą nowego wydania „Golema” przygotowanego przez wydawnictwo Zysk i S-ka. Meyrink, okultysta, mistyk, znawca kabały, zaprasza was do magicznej Pragi.

Bohaterem tej nietypowej powieści z pogranicza jawy i snu jest Athanasius Pernath, konserwator sztuki, jubiler i wycinacz kamei, mieszkający w starej kamienicy w Kogucim Zaułku w praskim getcie. Wiedzie zwyczajne życie do czasu, gdy w jego progach zjawia się dziwny gość i prosi o naprawę uszkodzonego inicjału. Proste zlecenie sprawia, że jego życie mocno się komplikuje. Bohater doznaje wizji i nieznane słowa z tej księgi stają się dla niego czytelne. Pernath trafia pomiędzy dwa światy: realny i duchowy i niestety nie do końca potrafi wskazać, który jest rzeczywistością. Zaczyna zdawać sobie sprawę z istnienia odwiecznego podziału świata na dobro i zło oraz na wymiar duchowy i cielesny.

Golem jest postacią z mitologii żydowskiej. Jest istotą utworzoną z gliny na kształt człowieka, lecz pozbawioną duszy. Z tą postacią wiąże się wiele historii i legend, często jest także wykorzystywana w kulturze masowej. Również Meyrink pochyla się nad tym symbolem ożywionej materii, aby połączyć dwa światy, pomiędzy którymi wędruje główny bohater. Poza tym powieść bogata jest w treści i różnego rodzaju symbole, na które zwrócą uwagę nie tylko osoby interesujące się kabałą czy tarotem. Możemy tu odnaleźć również mnóstwo odniesień do żydowskiej mistyki i elementów ezoterycznych.

To zaledwie jedna strona tej powieści, która może się podobać, ale także może sprawić, że niektórzy czytelnicy się od niej odbiją. Meyrink tworzy jednak również intrygujący kryminał. Doskonale buduje napięcie i wywołuje nieustające poczucie grozy. Znajdziemy w tym wiele podobieństw do twórczości Poego. Historia nacechowana jest makabreską, mrokiem, a momentami wręcz baśniowością. Z kolei groteską, surrealizmem i absurdem autor operuje porównywalnie do Franza Kafki. Całość okraszona jest mnóstwem aluzji i dwuznaczności. Tak naprawdę nic tu nie jest takie, jak wygląda na pierwszy rzut oka.

Pomimo tak wielu zalet „Golem” jest powieścią niezwykle trudną w odbiorze. Wymaga od czytelnika maksymalnego skupienia oraz pewnej znajomości elementów judaizmu i symboliki żydowskiej, aby móc w pełni cieszyć się tym, co Meyrink chce nam zaoferować. Bez minimalnej wiedzy, trudno będzie nam się w tym wszystkim odnaleźć. Na szczęście pozostaje też klasyczny wątek kryminalny w mrocznej, onirycznej osnowie. Powieść „Szatana z Pragi” jest raczej dla osób, które lubią literaturę ambitną i wymagającą. Ci dadzą się wciągnąć autorowi do tego mrocznego i budzącego lęk świata, który zachwyca i przeraża jednocześnie.

Korekta: Katarzyna Tatomir

Data wydania: 27 lipca 2015
ISBN: 9788377855621
Liczba stron: 280
Kategoria: Literatura piękna